درمان قطعی واریکوسل کشف شد+بدون جراحی

واریکوسل (به انگلیسی: Varicocele) اتساع و پیچ خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی (سیاهرگی) بالای بیضه‌ها است. شیوع آن زیر ۱۰ سال نادر است ولی در بالغین جوان ۱۵٪ و در مردان نابارور ۲۰ تا ۴۰٪ می‌باشد. در کسانی که با ناباروری ثانویه مراجعه می‌نمایند، یعنی قبلاً بچه‌دار شده‌اند شیوع آن به ۷۰٪ می‌رسد. ۹۰٪ موارد طرف چپ و در ۱۰٪ موارد دوطرفه است. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش تولید اسپرم یا کاهش کیفیت اسپرم تولیدی شود، اما تمام انواع واریکوسل اثری روی اسپرم ندارند.

علت این پدیده طولانی‌تر بودن ورید تخلیه کننده خون بیضه چپ به ورید کلیوی و همچنین زاویه عمودی‌تر آن نسبت به سمت راست می‌باشد.

علایم واریکوسل 

این بیماری می‌تواند هیچ علامتی نداشته باشد، یا چندین علامت از خود بروز دهد از جمله درد

• درد می‌تواند بصورت تیز و قابل تشخیص باشد یا بصورت مبهم
• درد می‌تواند با ایستادن و یا فعالیت‌های ورزشی بیشتر شود
• درد در طول روز بیشتر می‌شود.
• درد در هنگام دراز کشیدن به پشت کمتر می‌شود.

معمولا واریکوسل در هنگام ناباروری یا معاینات دوره‌ای تشخیص داده می‌شود. در هنگامی که بیمار در اسکروتوم خود متوجه توده یا تورم یا تفاوت سایز در بیضه‌ها شود می‌توان به این بیماری شک کرد.

واریکوسل شایع‌ترین علت قابل اصلاح ناباروری در مردان می‌باشد. علت ایجاد ان اختلال در تخلیه وریدی یا نارسایی دریچه‌های وریدی بیضه است. نظریه‌های گوناگونی در مورد مکانیسم آسیب بیضه‌ها وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: افزایش دمای بیضه‌ها یا کاهش جریان خون و اکسیژن رسانی یا انتقال مواد و متابولیتهای کلیه‌ها و غدد فوق کلیه به بیضه‌ها و یا ترکیبی از اینها. واریکوسل می‌تواند باعث کاهش رشد بیضه و در نهایت کوچک شدن بیضه گردد. همچنین با اثر بر اسپرمها باعث کاهش حرکت و تعداد آنها و تغییر مورفولوژی (شکل ظاهری) آنها خواهد شد. واریکوسل به طور مستقیم اثری بر توانایی جنسی یا ایجاد انزال زودرس ندارد.

در بیماری که با ناباروری و واریکوسل مراجعه می‌نماید علاوه بر معاینه و شرح حال باید حداقل دو یا سه آزمایش منی برای تصمیم‌گیری وجود داشته باشد. با توجه به حساسیت آزمایش باید در آزمایشگاهی انجام گردد که به طور تخصصی این آزمایش را انجام می‌دهند.

درجه‌بندی واریکوسل

گرید ۱: وریدها هنگام زور زدن قابل لمس می‌باشند.

گرید ۲: وریدها در حالت ایستاده قابل لمس می‌باشند.

گرید ۳: وریدها در حالت ایستاده قابل مشاهده‌اند.

واریکوسل ساب کلینیکال: که با معاینه قابل لمس نیستند ولی با سونوگرافی تشخیص داده می‌شود.

درمان واریکوسل

با این حال بهترین و کم عارضه‌ترین شیوه جراحی این بیماری، عمل جراحی با میکروسرجری است که می‌توان به طریق میکروسکوپی، وریدهای بیضه را بست و از ایجاد عوارضی چون جمع شدن آب در آنها جلوگیری کرد.

واریکوسل درمان دارویی ندارد و تنها روش درمان آن جراحی است. روشهای درمان آن یا با روشهای با برش جراحی است یا با روش آمبولیزاسیون (فرستادن لخته) از طریق پوست. جراحی واریکوسل یا به اصطلاح پزشکی واریکوسلکتومی بستن وریدهای بیضه مبتلا می‌باشد که پس از انسداد این وریدها بتدریج به دلیل عدم حرکت خون، وریدهای مسدود شده کوچک شده و از بین می‌رود و واریکوسل برطرف می‌گردد. این اقدام از طریق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول ۴–۲ سانتیمتر قابل انجام است.

روشهای درمان واریکوسل:

1.  روش استاندارد طلایی جراحی واریکوسل روش اینگوینال میکروسکوپیک می‌باشد که با برش کوچک پایین شکم نزدیک خارج ریشه آلت و بالای بیضه و با کمک میکروسکوپ انجام می‌شود. مزیت این روش حفظ شریان (سرخرگ) و عروق لنفاوی و عصب می‌باشد و میزان عود نیز کمتر است (حدود۱تا۲٪).
2. روش جراحی اینگوینال که تقریباً مانند روش اول است اما بدون میکروسکوپ انجام می‌شود و بنابراین عوارض آن بیشتر است (عود۹تا۱۶٪ و هیدروسل۳تا ۳۹٪).
3. روش جراحی رتروپریتوان که با برشی بالاتر از روش قبلی انجام می‌شود. عود ۱۱تا۱۵٪ و هیدروسل ۷٪ ممکن است ایجاد گردد.
4.  روش جراحی با لاپاروسکوپ که با ایجاد حدود سه سوراخ در شکم و فرستادن گاز به داخل شکم برای ایجاد فضای کافی برای کار انجام می‌شود. اما در این روش احتمال آسیب عروق بزرگ یا روده‌ها یا مثانه و… هر چند ناشایع وجود دارد. هیدروسل ۵تا ۸٪ و عود کمتر از ۲٪ است و احتمال آسیب شریان نیز وجود دارد
5. روش آمبولیزاسیون از راه پوست که از راه وریدهای کنار ران به صورت موضعی لخته خون خود بیمار یا کویل یا مواد سنتتیک و مصنوعی دیگر به داخل وریدها فرستاده می‌شوند. این روش نیاز به متخصص رادیولوژی ماهر در این زمینه و تجهیزات پیشرفته دارد. عود ۴تا۱۱٪ دارد. این روش در مواردی که بیش از دو بار واریکوسل عود کرده باشد توصیه می‌شود.
6. مؤثّرترین و قاطع ترین روش درمان واریکوسل، زالو انداختن است. حداکثر ۴-۳ نوبت زالو انداختن روی بیضه، به فاصله ۲۰-۱۵ روزه، واریکوسل را درمان خواهد کرد. این کار به قدری ساده است که در صورت ضرورت، بیماران، خودشان نیز می توانند اقدام به این کار کنند؛ در هر نوبت، یک یا دو زالوی متوسّط به ازای هر بیضه کافیست. بهتر است زالوها قسمت بالایی بیضه را بگیرند اما اگر سایر مناطق را هم گرفتند اشکالی ندارد. این کار درد چندانی ندارد و عارضه مهمی را نیز به دنبال ندارد و لذا با خیال راحت می توانید به آن اقدام کنید.

تذکّر ۱: اگرچه معمولا بیمار چند روز پس از شروع درمان، علائم بهبودی را احساس خواهد کرد اما بهتر است حداقل سه ماه درمان را ادامه دهد.

تذکّر ۲: ماساژ بیضه ها با روغن زیتون تصفیه نشده را به تمام مردانی که مشکل ناباروری دارند توصیه می کنم؛ حتی اگر در اقدامات تشخیصی انجام شده، مشکلی نداشته باشند. این کار، کیفیت ساخت اسپرم در بیضه ها را به نحو مطلوبی بالا می برد.

تذکّر 3: ملاک ما برای درمان واریکوسل و بازگشت قدرت باروری، نه سونوگرافی است و نه آزمایش اسپرم، زیرا به کرات تجربه کرده ایم که اینها لزوما ارتباط مستقیمی با هم ندارند، به عبارت دیگر ممکن است بعد از درمان، در سونوگرافی واریکوسل دیده شود، آزمایش بیمار هم دچار اشکال باشد اما هم علائم بیمار از بین برود و هم بچه دار شود. حتی در طب جدید هم این مساله مورد تایید است که لزوما، اشکال در سونوگرافی یا آنالیز اسپرم، مساوی با داشتن علامت بالینی و ناباروری نیست. اگرچه در بسیاری از موارد با انجام درمان های فوق، این دو مولفه نیز رو به بهبود می روند.

تذکّر 4: نکات این مقاله به مانند سایر مقالات این پایگاه، نکاتی عمومی هستند و نمی توانند جایگزین کاملی برای درمان حضوری توسط پزشکان مجرّب باشند.

تذکّر 5: این موارد می توانند منجر به ایجاد یا تشدید واریکوسل شوند و باید همزمان با درمان واریکوسل، نسبت به درمان آنها هم اقدام کرد:

یبوست، بیماری های سرفه دار مزمن، کارهای سخت یا کارهایی که با حمل بارهای سنگین همراهند، وزنه برداری و پرورش اندام، تحریک های جنسی مکرّر بدون تخلیه و ارضاء.

تذکّر بسیار مهم: واریکوسل حتّی در طبّ  جدید هم تنها وقتی نیاز به درمان دارد که یا علائم بالینی ناراحت کننده ای داشته باشد یا به عنوان متّهم ناباروری، مورد سوءظن جدّی باشد و سایر موارد، نیاز به اقدام درمانی ندارند.